Kancelaria Notarialna
Ewa Kulesza Notariusz

Spadek, przyjęcie i odrzucenie spadku, dział spadku, akt poświadczenia dziedziczenia, testament, zapis windykacyjny, rejestr testamentów

Spadek

Spadek obejmuje prawa i obowiązki o charakterze majątkowym, które przysługiwały spadkodawcy w chwili jego śmierci. Po stronie aktywów spadku znajdą się przykładowo: własność nieruchomości, prawa spółdzielcze, środki na rachunkach bankowych, autorskie prawa majątkowe zaś po stronie pasywów wszelkie długi spadkowe, do których najczęściej należą niespłacone kredyty, pożyczki i inne nie wykonane zobowiązania. Spadkobiercy nabywają spadek z chwilą śmierci spadkodawcy niezależnie od tytułu powołania, którym może być ustawa (porządek dziedziczenia ustawowego reguluje ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny Dz. U. z 2014 r,  poz. 121 j.t. ze zm) lub testament. Niemniej przez okres sześciu miesięcy od daty dowiedzenia się przez spadkobiercę o tytule powołania może on spadek przyjąć lub odrzucić, przy czym oświadczenie to może złożyć przed notariuszem lub sądem.

Przyjęcie spadku wprost

Przyjęcie spadku wprost oznacza, że spadkobierca przyjmuje spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe, za które odpowiada całym swoim majątkiem.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe do wysokości aktywów spadku. Koniecznym jest jednak dokonanie przez komornika spisu inwentarza (oszacowania wartości przedmiotów i praw wchodzących w skład spadku wraz z określeniem wartości zobowiązań spadkowych), co wiąże się z określonymi kosztami. Zasada ograniczenia odpowiedzialności nie ma jednak zastosowania w przypadku wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie. Zgodnie bowiem z art. 74 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (ustawa o księgach wieczystych i hipotece Dz.U. z 2013 r., poz. 707 j.t.): „Wierzyciel hipoteczny może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką, bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego”. Oświadczenie o przyjęciu spadku wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza może zostać złożone w terminie 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o tytule powołania. Po upływie tego terminu spadek uważa się za przyjęty wprost a w przypadku osób prawnych oraz osób niepełnoletnich lub ubezwłasnowolnionych - za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.

Odrzucenie spadku

Odrzucenie spadku skutkuje tym, że spadkobierca zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. W jego miejsce wstępują osoby, które dziedziczyłyby po nim z mocy ustawy. One również mogą spadek przyjąć lub odrzucić. Oświadczenie o odrzuceniu spadku może zostać złożone w terminie 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o tytule powołania.

Dział spadku

Dział spadku jest umową zawieraną przez spadkobierców i dokumentuje podział majątku spadkowego. W przypadku gdy w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego gruntu lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, umowa o dział spadku musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego.

Akt poświadczenie dziedziczenia

Akt poświadczenie dziedziczenia – jest notarialnym poświadczeniem prawa spadkobiercy do spadku (ma taką samą moc jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku). Warunkiem skorzystania z formy notarialnej potwierdzenia praw spadkowych jest to aby wszystkie osoby brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi stawili się w kancelarii notarialnej i złożyli zgodne oświadczenia, z których sporządzany jest protokół dziedziczenia, jak również by czynność dokumentowała potwierdzenie praw do spadku otwartego po dniu 1 lipca 1984 r. Akt poświadczenie dziedziczenia jest rejestrowany przez notariusza w rejestrze prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną, co umożliwia sprawdzenie czy po danej osobie sporządzony został akt poświadczenia dziedziczenia. Zobacz Rejestr Aktów Poświadczenia Dziedziczenia online.

Testament

Testament jest czynnością umożliwiającą powołanie do spadku osób w sposób odmienny niż przewiduje to ustawa. W każdym czasie testator może testament odwołać lub zmienić. W kancelarii notarialnej może zostać sporządzony testament notarialny, który obok powołania do spadku spadkobierców, dokumentować może zapis (zobowiązanie spadkobiercy do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby np. przeniesienia własności nieruchomości), polecenie (zobowiązanie spadkobiercy lub zapisobiercy do pewnego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem np. polecenie zorganizowania pogrzebu), wydziedziczenie (pozbawienie zstępnych, małżonka lub rodziców spadkodawcy prawa do zachowku czyli możliwości dochodzenia od spadkobierców oraz zapisobierców windykacyjnych określonej sumy pieniężnej), powołanie wykonawcy testamentu a także w końcu zapis windykacyjny.

Zapis windykacyjny

Zapis windykacyjny dla swej ważności wymaga formy testamentu notarialnego i umożliwia przekazanie rzeczy oznaczonych co do tożsamości np. lokali, gruntów, samochodów itp., jak również zbywalnych praw majątkowych, przedsiębiorstw lub gospodarstw rolnych określonej osobie, która nabywa je z chwilą śmierci spadkodawcy. Zapisobierca nie musi w tej sytuacji żądać wydania przedmiotu zapisu od spadkobiercy (tak dzieje się w przypadku zapisu zwykłego), a dla potwierdzenia swych praw winien jedynie uzyskać postanowienie sądu lub notarialne poświadczenie dziedziczenia. Zapis windykacyjny jest bezskuteczny w przypadku gdy w dacie śmierci spadkodawcy przedmiot zapisu nie należał do niego lub gdy był zobowiązany do jego zbycia.  Zapisobierca może zapis windykacyjny przyjąć lub odrzucić w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o dokonanym na jego rzecz zapisie, zawsze jednak jego odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona jest do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego według stanu i cen z daty otwarcia spadku. Z instytucji zapisu windykacyjnego można skorzystać od dnia 23 października 2011 r.

Rejestr testamentów

Rejestr testamentów prowadzony w systemie informatycznym przez kancelarie notarialne umożliwia, na wniosek testatora, zarejestrowanie testamentu notarialnego oraz testamentu własnoręcznego, o ile taki testament został złożony na przechowanie w kancelarii. Informacje o zarejestrowanym testamencie są udostępnianie jedynie za pośrednictwem notariusza osobie, która udokumentuje, że testator nie żyje (odpis skrócony aktu zgonu), przy czym informacja ta nie zawiera treści testamentu, a jedynie numer wpisu, datę dokonania wpisu, datę i miejsce sporządzenia testamentu notarialnego lub datę i miejsce sporządzenia protokołu notarialnego przyjęcia testamentu własnoręcznego na przechowanie. W każdym czasie wpis w rejestrze może być usunięty na wniosek testatora, a także z urzędu, w przypadku zwrócenia przechowywanego testamentu własnoręcznego testatorowi. Informację, o tym czy zmarły pozostawił testament (zarejestrowany w rejestrze) można uzyskać w dowolnej kancelarii notarialnej.

 

Wróć do poprzedniej strony